ÇORUM BELEDİYE MECLİSİ "TARİHİ BİR UTANÇ VE YÜZ KARASINA" TAM BİR GAFLET VE HIYANETLE "EVET" DEDİ!.. "Çocuk kütüphanesini yıkıp yerine 9 katlı 'beton yığını ucube' apartman yapacaklar!"
Birinci Dünya Savaşı kahramanlarından biri olan Faik Tonguç’un 1964 yılında tüm kitaplarını bağışlayarak kurduğu Çorum’daki çocuk kütüphanesi yıkılarak yerine 9 katlı apartmanlar yapılacak… HABER: Yusuf Yavuz
Türkiye’nin ilk çocuk kütüphanelerinden biri olan Çorum’daki Faik Tonguç Çocuk Kütüphanesi yerini Çorum Belediyesi’nin aldığı kararla dokuz katlı apartmanlara bırakacak. Kütüphanenin bulunduğu Çöplü Mahallesinde kentsel dönüşüm kararı alan belediye, bölgedeki konutları yıkarak yerine altı ticarethane olarak belirlenen dokuzar katlı apartmanlar yapacak. TOKİ’nin uygulayacağı projeyle ilgili imar planı onaylandı. Tek katlı ve bahçe içinde bulunan çocuk kütüphanesinin yıkılmasını istemeyen Faik Tonguç’un torunları, Çorum Belediyesi ile temasa geçerek taleplerini ilettiler. Çorum Belediyesi ise aileye verdiği yazılı yanıtta, kütüphanenin bulunduğu parselin de projede altı ticarethane 9 katlı konut alanında kaldığını bildirdi. Bir çok çocuk kitabına imza atan Faik Tonguç’un torunu yazar Şafak Okdemir Elginöz, “‘Dönüşüm’ daha iyi, daha güzel olsun diye yapılmaz mı? Acaba bu imar planını çizenler, onaylayanlar, daha güzel bir mahalle yaratma iddiasındaki ‘yetkililer’, ülkenin en eski çocuk kütüphanelerinden birini yok edip, yerine 9 katlı bina dikmeyi düşünenler; Çorum’da büyüyen binlerce çocuktan biri değiller miydi?” sözleriyle karara tepki gösterdi.
(Birinci Dünya Savaşı patlak verince İngiltere’deki eğitimini bırakıp cepheye gitmek için ülkesine dönen Faik Tonguç, 1916-17 yıllarında)
SAVAŞ ÇIKINCA İNGİLTERE’DEKİ EĞİTİMİNİ BIRAKIP CEPHEYE KOŞTU
1889’da Çorum’da doğan Faik Tonguç, Mülkiye mektebini bitirdikten sonra ailesinin isteğiyle dil eğitimi almak üzere Fransa’ya gitti. Ardından İngiltere’de eğitimine devam eden Tonguç, bu sırada Birinci Dünya Savaşı patlak verince ülkesine dönerek savaşa katıldı. Doğu Cephesinde, Sarıkamış’ta Ruslarla savaştı. Ruslara esir düşerek dört yıl esir kamplarında ölümle burun buruna yaşadı. Bolşevik devriminin ardından esir kampından kaçmayı başardı. Binlerce kilometrelik yolculuğun ardından ülkesine döndüğünde mülkiyeli olarak idareci olma hakkı bulunmasına rağmen Faik Tonguç Ankara’ya yerleşti ve mütevazı bir evde, yaşamını ticaretle sürdürmeye başladı. Savaş yılları ve esir kamplarında yaşadıklarını ‘Birinci Dünya Savaşı’nda Bir Yedek Subayın Anıları’ adıyla bir kitapta toplayan Tonguç, aynı zamanda okumayı çok seven gerçek bir kitap tutkunuydu. 1964 yılında memleketi olan Çorum’da bir çocuk kitaplığı inşa edilmesini sağlayarak evindeki kitapları da bu kitaplığa bağışladı. 1968’de yaşamını yitiren Tonguç, arkasında binlerce çocuğun yaşamına dokunan bir çocuk kütüphanesi bıraktı.
(Faik Tonguç torunlarıyla birlikte)
FAİK TONGUÇ ÇOCUK KÜTÜPHANESİ YIKILIP APARTMAN YAPILACAK
Çorum’un tarihi kent merkezine oldukça yakın mesafede, Çöplü Mahallesi’nde bulunan bu kütüphane, Faik Tonguç Çocuk Kütüphanesi adını taşıyor. Ancak tek katlı ve bahçe içindeki çocuk kütüphanesi, Çorum Belediyesi’nin aldığı kentsel dönüşüm kararıyla yıkılarak yerine 9 katlı apartmanlar yapılacak. TOKİ eliyle uygulanacak olan kentsel dönüşüm projesiyle ilgili imar planları onaylandı.
(Faik Tonguç (ortada), Birinci Dünya Savaşı sırasında doğu cephesinde savaştığı Ruslara esir düştü. Yukarıdaki fotoğraf, Rus esir kampının bulunduğu Vetluga’daki esirlik günlerinden…)
TONGUÇ’UN TORUNLARI KÜTÜPHANENİN YIKILACAK OLMASINA TEPKİLİ
Çorum Belediyesi’nin kütüphanenin de bulunduğu parselde kentsel dönüşüm uygulayacağını öğrenen Faik Tonguç’un torunları, belediyeye başvurarak konu hakkında bilgi talebinde bulundu. Aileye yazılı olarak yanıt veren Çorum Belediyesi, kütüphanenin bulunduğu parselin de altı ticarethane olarak ayrılan 9 katlı konut projesi kapsamında kaldığını bildirdi.
(Çorum Belediyesi, Tonguç’un ailesine kütüphanenin bulunduğu alana 9 katlı konut yapılmasını öngören kentsel dönüşümle ilgili uygulama imar planının onaylandığını bildirdi…)
‘KENDİSİ ESKİ BİR EVDE YAŞAYIP MEMLEKETİNE KÜTÜPHANE YAPTIRDI’
Dedesinin adını taşıyan çocuk kütüphanesinin yıkılarak yerine apartmanlar yapılmak istenmesine tepki gösteren yazar Şafak Okdemir Elginöz, Faik Tonguç’un büyük bir öngörüyle Çorum’da tam da ihtiyaç duyulan bir mahallede çocuk kütüphanesi yaptırdığına işaret ederek, şöyle konuştu: “Kendisi Ankara’da eski bir kagir evde son derece mütevazı bir hayat sürerken, memleketi Çorum’da bir çocuk çocuk kütüphanesi yaptırarak ve kendisinin binlerce kitabını da bağışlayarak; yalnızca Çorum’un değil, tüm ülkenin geleceğine bir miras bırakmıştı. Hazine arazisine yurttaş katkısıyla inşa edilmiş yüzlerce kültürel ve sosyal hizmet yapılarından yalnızca bir tanesidir.
(Faik Tonguç)
‘KÜLTÜREL VE SOSYAL HAYATIN ZENGİNLEŞTİRİLMESİ İÇİN YAŞATILMALI’
Ülkemizin her köşesi, bağışçılarının adıyla anılan okullar, sağlık ocakları, kütüphaneler, çeşmeler ve camilerle doludur. Her biri kendilerinden sonra, hiç tanımadıkları, bilemeyecekleri insanların hayatlarına dokunur. Çocukları ve torunları da onları bu eserlerle anar ve biraz da bu yüzden daha çok sever. Ve bu sonsuzluğa akışın sürdürülmesi için, insanların el birliğiyle kültürel ve sosyal hayatın zenginleştirilmesine, her gün yeniden çoğaltılmasına katkı yapabilmesi için de, yaşatılmaları gerekir.”
(Faik Tonguç Çocuk Kütüphanesi, geniş bahçe içerisinde tek katlı binadan oluşuyor)
‘DÖNÜŞÜM DAHA GÜZEL OLSUN DİYE YAPILMAZ MI?’
Çocuk kütüphanesinin kentsel dönüşüm kapsamında yıkılacağını geçtiğimiz 2017 yazında tesadüfen öğrendiklerini anlatan Elginöz, “Önce inanmak istemiyor insan. Kentsel dönüşümde eski, yıkılma tehlikesi olan, içinde yaşaması zor olan, toplumun sağlığını ve güvenliğini tehdit eden binalar yıkılmıyor muydu? ‘Dönüşüm’ daha iyi, daha güzel olsun diye yapılmaz mı? Saf mıyız? Sonra, ‘e yıkılacaksa, yenisi ve daha güzeli yapılacaktır‘ a inanmaya çalıştık. Hatta, telefonla ulaştığımız kütüphaneler il müdür vekili de- her ne kadar kendisine sorulmamış, bildirilmemiş olsa da- tabii ki, yıkılsa da yenisi yapılacaktır inancındaydı. Ama işin aslını öğrenmek maalesef bize düştü” diye konuştu.
(Kendisi de çocuk kitapları yazarı ve ressam olan Tonguç’un torunlarından Şafak Okdemir Elginöz, kütüphanenin yıkılmasını öngören projedeki yanlıştan dönülmesini istedi…)
TEK KATLI BİNA YENİLENDİ, 54 YILDIR HİZMET VERİYOR
Kütüphanenin 54 yıldır yetkililerin gözü gibi baktığı ve yıllar içinde onarımı, yenilenmesi yapılmış tek katlı bir bina olduğunu dile getiren Elginöz, “En son ısı yalıtımı bile yapılmış, mobilyaları yenilenmiş, bilgisayarları alınmış, kapasitesi yeterli, çok kıymetli kitap birikimine sahip şipşirin bir yapı. Her şeyden önemlisi, bulunduğu yerde, 54 yıldır hiç azalmadan çok yoğun bir ihtiyaca cevap veriyor. Personel sıkıntısı yok. Canla başla ve bilinçle çalışan kütüphanecileri var. Üstelik kütüphaneye tahsis edilmiş olan arsa, güvenli bir bahçeye dönüştürülmüş, yetişkin ağaçlarıyla, çiçekleriyle çocuklar için tam bir vaha niteliğinde” dedi.
(Faik Tonguç Çocuk Kütüphanesi’nin bahçesi de çocuklar için nefeslenme ve oyun alanı niteliğinde. Fotoğraf: Fatih Erdoğan.)
‘BELEDİYE BAŞKANINA ULAŞMAK MÜMKÜN OLMADI’
Çorum Belediyesinden konuyla ilgili bilgi almaya çalıştıklarını dile getiren Şafak Okdemir Elginöz, belediye başkanına ulaşmalarının da mümkün olmadığını belirterek, şunları söyledi: “İmar müdürlüğünden planla ilgili önce sözlü, sonra sorgu dilekçelerimize yazılı cevap aldık. Her yazılı cevap için bir ay bekleyerek. Anladık ki, plan bir yıkım projesidir. 54 yıllık çocuk kütüphanesinin yıkılması ve yerine 9 katlı bir apartman yapılması öngörülmektedir. Yeni bir kütüphane için ayrılmış bir yer bulunmamaktadır.
(2015 yılında kütüphanede yapılan bir etkinlikten)
‘TONGUÇ’UN TORUNLARI OLARAK KAYGI VE ÖFKE İÇİNDEYİZ’
Düşünmeden edemiyor insan, acaba bu imar planını çizenler, onaylayanlar, daha güzel bir mahalle yaratma iddiasındaki ‘yetkililer’, ülkenin en eski çocuk kütüphanelerinden birini yok edip, yerine 9 katlı bina dikmeyi düşünenler; Çorum’da büyüyen binlerce çocuktan biri değiller miydi? Binlercesi gibi onların da yolu düşmemiş miydi kütüphaneye? Eğer onlar da kütüphanede büyümüş olsalardı, yine de aynı soğukkanlılıkla böyle bir proje geliştirebilirler miydi?“
KÜLTÜR BAKANLIĞI, KÜTÜPHANENİN YIKILACAĞINI AİLEDEN ÖĞRENDİ
Faik Tonguç’un torunları olarak üzüntü, kaygı ve öfke içinde olduklarını söyleyen Elginöz, kentsel dönüşüme kurban edilmek istenen çocuk kütüphanesini kurtarmak için geçtiğimiz yazdan bu yana sürdürdükleri mücadeleyi ve duygularını şu sözlerle dile getirdi: “Kültür Bakanlığının ilgili birimleriyle kurduğumuz temaslar sonucu, bir kültür varlığı olduğu halde, kütüphane yıkım projesinin kendilerine bildirilmediğini de öğrenmiş bulunuyoruz. Bu nasıl olabilir? O bir şehir belediyesidir, istediği yeri yok eder, istediği yere uygun gördüğü yapıları diker-öyle mi? Bir şehrin tarihini, mahallelerin hayatını bir hamlede yok edip, yerine dilediğini koyabilir mi? Belediyeler, şehirlerin efendileri midir? Bizim zamanımızda, hizmet için, şehir halkının mutluluğu, sağlığı için çalıştıkları öğretilmişti.
(Kütüphanedeki kitaplardan bir bölümü)
‘SORMAK İSTİYORUZ, NASIL YIKACAKSINIZ?’
Sormak istiyoruz, nasıl yapacaksınız? Yani nasıl olacak? Bir gece ansızın ya da sabahın erkeninde bir kamyon dayanacak kapıya. Binlerce kitap, dolaplar sonra masa ve sandalyeler, bilgisayarlar, arşiv kayıtları taşınacak. Yüklenecek kamyona… Ya da belki önce, kütüphanenin güvenli ve güzel bahçesinin rengarenk boyanmış demir parmaklıkları, araziyi çevreleyen duvarları yıkacaksınız. Ağaçları devireceksiniz önce… Böylece içerideki her şeyi boşaltmak daha kolay olacak… Kütüphanedeki her şeyi boşaltılınca, geriye 54 yıldır orada okuyan, yazan on binlerce çocuğun hayalleri, anıları ve kokuları kalır. Okul kokusu dedikleri. Bir de dünyanın en güzel kokusu, kitap kokusu kalır bir süre daha. Çok sürmez, ‘dönüşüm’ün iş makineleri için nedir ki, tek katlı bir binayı yerle bir etmek? Çatısını anıların, hayallerin ve çocuksu mis kokuların üzerine indirdiğinizde biter! Böyle mi olacak?
KÜTÜPHANENİN BULUNDUĞU PARSEL 95 YILLIĞINA TAHSİS EDİLMİŞ
Bu imar planını çizenler, belediye meclisinde onaylayanlar, bir kültür varlığı olduğu halde, kültür bakanlığına bildirme gereği duymayan ‘sorumlular.’ Ülkemizin ilk çocuk kütüphanelerinden birinin yok edilme fetvasına imza atarken, ‘nasılını, ‘neden’ini düşündünüz mü? 1971 yılındaki Çorum Belediyesinin meclis kararıyla, bulunduğu parsel, 95 yıllığına kütüphaneye tahsis edilmiştir. Gelip geçici bir belediye yönetimi, bir şehrin tarihinde 54 yıldır bulunan bir kültürel varlık hakkında bu denli acımasız bir karar alabilir mi? Böyle bir hakkı olmalı mı?
‘BİZLER MANEVİ MİRASIMIZI SAVUNMA HAKKINA SAHİBİZ’
Bizler, Faik Tonguç’un torunları olmakla, bize bırakılmış mal-mülk mirasçıları değiliz. Çaresizce belediye başkanına ulaşmaya çalışırken, özel kalemdeki memurun sorduğu, ‘Mülk sizin mi ki hanfendi?‘ sorusunun cevabı ‘Hayır! Mülk sahibi değiliz ama söz sahibi olduğumuza, manevi mirasımızı savunmak için hak sahibi olduğumuza inanıyoruz.‘ Yalnız değiliz. Ülkemizin en sevilen, en çok okunan çocuk yazarlarıyla duygu ve düşüncelerimiz aynı. Bu yıkımı anlamak, bizim gibi onların da gelişkin yaratıcı zekâlarını zorluyor. Sayın Fatih Erdoğan gibi, ‘9 katlı binanızı yapacak başka yer bulamadınız mı?‘ diyoruz.
(Faik Tonguç, torunları ile birlikte)
‘İNSAN HATASI SONUCU ÇİZİLMİŞ BİR PLANDIR, HATADAN DÖNÜLMELİ’
Sonuçta, takdir-i ilahi değildir. İnsan hatası sonucu, bilisizce ve düşüncesizce çizilmiş bir plandır. Hatadan dönmek gerekir. Geç olmadan. Öngörülen plan içinde, kütüphaneye yeni bir yer aranması da abestir. Bulunduğu parselde, yetişmiş ağaçların gölgesinde, güvenli bahçesinde, tertemiz ışıl ışıl binasında, canla başla çalışan personeliyle en iyi şekilde hizmet veren bu kütüphaneyi planın dışında tutunuz. Dönüşmesin, korunsun! Bir çocuk kütüphanesini 9 katlı anlamsız bir apartmana dönüştürenler olarak geçirmeyin adınızı tarihe.54 yıldır, on binlerce çocuğa yuva olmuş bir kütüphaneyi yok etmeye kalkıyorsunuz, İl Halk Kütüphanesi’nin, İl Kültür Müdürlüğü’nün fikrini sormuyorsunuz. Kültür Bakanlığı mülkü olduğu halde bakanlığa sormuyorsunuz. Peki, çocuklara sordunuz mu?“
Faik Tonguç, savaş yılları ve esaret altında yaşadığı coğrafyaların insanını müthiş bir gözlem ve analiz gücüyle anlattığı anılarını ‘Birinci Dünya Savaşı’nda Bir Yedek Subayın Anıları’ adıyla kitaplaştırmıştı.
